Xuất hiện biến thể PRRS 1-4-4 L1C mới có các triệu chứng rõ rệt, lây lan nhanh chóng

Phần lớn, người chăn nuôi lợn đều quen thuộc với các dấu hiệu lâm sàng của hội chứng hô hấp và rối loạn sinh sản ở lợn (PRRS) nhưng không phải ai cũng từng gặp một biến thể mới của virus PRRS 1-4-4 dòng 1C (PRRSV 1-4-4 L1C). Xuất hiện vào cuối năm 2020 ở phía trên Trung tây Hoa kỳ. Bắt đầu với việc các trang trại phát hiện 10 hoặc nhiều hơn 10 lợn nái bỏ ăn, trong vài ngày đã vượt quá 100 con và số lượng này tiếp tục tăng. Cũng trong khoảng thời gian đó, số lượng lợn sinh non ở các lứa tăng cao và tỷ lệ chết của lợn nái tăng vọt.

Trong giai đoạn từ lợn cai sữa và kết thúc giai đoạn trưởng thành, lợn sẽ giảm đáng kể lượng nước và thức ăn, có dấu hiệu suy hô hấp và tỷ lệ chết vượt quá 25%, ngay cả ở những đàn lợn đã được tiêm vacxin. 

Paul Yeske, Bác sĩ thú y, từ Trung tâm Thú y Lợn ở St. Peter, Minnesota cũng cho rằng biến thể mới này có độc lực cao hơn và việc tiếp xúc với virus hoặc tiêm chủng trước đây không có nhiều khả năng bảo vệ chéo, nó biểu hiện tất cả các triệu chứng lâm sàng giống PRRS nhưng nặng nề hơn nhiều. Biến thể PRRSV sản sinh ra số lượng lớn virus và lượng virus trong máu cũng rất cao.

Nhìn chung, tác động xấu nhất của PRRSV xảy ra khi lợn nhiễm virus được di chuyển đến các khu vực mới. Với biến thể này, các đợt bùng phát sau đó có tỷ lệ tử vong cao từ 50% - 80% ở giai đoạn cuối lợn cai sữa. Các đợt bùng phát kéo dài từ 2 - 3 tuần sau đó lợn nái bắt đầu hồi phục và trở lại bình thường. Tuy nhiên, những con lợn nái đẻ sau đó có tỷ lệ xảy thai, thai khô cao, chỉ 4-5 lợn con sinh ra còn sống từ lứa có 14-16 con.

Phát hiện biến thể PRRSV 1-4-4 L1C

Vào cuối tháng 10 và đầu tháng 11 năm 2020, Hệ thống Báo cáo Dịch bệnh Lợn (SDRS), nhận dữ liệu tổng hợp từ các phòng thí nghiệm chẩn đoán thú y tham gia, đã báo cáo sự gia tăng đáng kể các trường hợp PRRSV từ Minnesota và Iowa được phân loại là RFLP 1-4-4 (đa hình chiều dài của các phân đoạn DNA dựa trên điểm cắt các enzyme giới hạn, được giới thiệu vào năm 1998 để phân biệt các chủng PRRSV ngoài thực địa với chủng vắc-xin, VR2332)

Giovani Trevisan, Tiến sĩ, Bác sĩ thú y về dịch tễ học tại Đại học Bang Iowa cho biết: “RFLP là một công cụ sàng lọc để phát hiện những thay đổi của virus theo thời gian. “Vào năm 2020, virus có một sự thay đổi đột ngột về gen 1-4-4”

PRRSV 1-4-4 không phải là 1 chủng mới, nó đã được kết hợp từ năm 2006. Nó phổ biến và có sự đa dạng di truyền. Nhưng khi xem xét trình tự PRRSV từ Iowa và Minnesota vào cuối năm 2020, Trevisan lưu ý “có điều gì đó đang xảy ra làm thay đổi số lượng trình tự PRRSV thành 1-4-4”.

Các nhà nghiên cứu của Đại học Minnesota đã khai thác dữ liệu của Dự án Giám sát Sức khỏe Lợn (MSHMP) và phát hiện ra rằng vào tháng 12 năm 2020, đã có báo cáo về một chủng PRRSV độc lực cao và yêu cầu giải trình tự ORF5. Trình tự của chúng được so sánh với hơn 30.000 chuỗi trình tự trong MSHMP.

Mariana Kikuti, Bác sĩ thú y, nhà nghiên cứu dịch tễ học và sức khỏe cộng đồng của Đại học Minnesota  cho biết vào giữa tháng 1, họ đã tìm thấy một nhóm gồm 72 trình tự  đến từ 60 trang trại khác nhau bao gồm cả trại thịt và trại giống. Ngoài ra, các trường hợp được tổng hợp lại theo cả thời gian và địa lý. Hầu hết xảy ra trong khoảng thời gian 3 tháng và 90% nằm trong bán kính 50 dặm. Điểm mấu chốt là các trình tự giống hệt nhau xảy ra trong các hệ thống khác nhau. Một điểm mấu chốt khác là tất cả 72 trường hợp đều nằm trong một nhánh duy nhất trong chủng 1C, hầu hết trong số đó được phân loại theo RFLP là 1-4-4.Trong 99% trường hợp, không tìm thấy bất kỳ trường hợp nào cũ hơn năm 2020; vì vậy, đây là một dòng PRRSV mới trong chủng 1C. Bà nhấn mạnh thêm rằng có nhiều loại L1C 1-4-4 cùng lưu hành khác với cụm mới này. Đại học Minnesota đã cung cấp rõ ràng hơn về danh pháp của biến thể PRRSV mới này trong bài báo trực tuyến. Nếu nhận được chẩn đoán 1-4-4 L1C, nó không thể dựa vào RFLP và thông tin dòng phụ.  Cần so sánh trình tự của chúng với trình tự của cụm này để chắc chắn rằng nó là cùng một biến thể.

Các trình tự sẽ được gửi tới GenBank, để mở rộng khả năng tiếp cận khoa học, vì cần có thêm nhiều cuộc điều tra phân tử và dịch tễ học để trả lời các câu hỏi về biến thể PRRSV mới này.

Tăng cường giám sát

Cho đến nay, biến thể PRRSV 1-4-4 L1C đã xâm nhập vào các đàn gia súc ở Minnesota và Iowa, nhưng nó không dừng lại ở đó. Daniel Linhares, Tiến sĩ, Bác sĩ thú y Đại học Bang Iowa cho biết con đường chính để lây lan virus là do quá trình vận chuyển lợn từ nơi này đến nơi khác và chúng tôi vận chuyển khoảng 1 triệu con lợn mỗi ngày ở Mỹ.

Điều đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi đàn, theo dõi phát hiện sớm các dấu hiệu lâm sàng điển hình của PRRS, theo dõi tỷ lệ tử vong, tỷ lệ sảy thai và các chỉ số hiệu suất trong chăn nuôi.

Yeske cũng đưa ra ba điều cơ bản để giám sát chặt chẽ:

• Các con vật ăn uống có như mong đợi không? Nếu lợn nái không ăn hết thức ăn hàng ngày, cần phải quan sát thêm. Điều này khó kiểm tra hơn đối với lợn sau cai sữa và cho ăn tự do
• Kiểm tra việc sử dụng nước. Sự sụt giảm lượng nước sử dụng là một dấu hiệu ban đầu của nhiễm PRRSV. 
• Theo dõi nhịp thở nếu heo chết thì tiến hành mổ khám kiểm tra bệnh tích bên trong

Việc lấy mẫu nước bọt để chẩn đoán PRRSV biến thể mới nhanh chóng và hiệu quả để sàng lọc PRRSV. Thêm mẫu mô để điều tra tổn thương có thể xác nhận thêm. Ngoài những tổn thương nghiêm trọng ở phổi, một điểm nổi bật của loại virus này là sự hoại tử ở tuyến ức và các hạch bạch huyết. Cả hai đều quan trọng đối với phản ứng miễn dịch, sự rối loạn chức năng rõ rệt của các mô đó dẫn đến sức đề kháng kém với vi khuẩn và virus khác, đặc biệt đối với heo cai và heo thịt. Những đàn bị nhiễm biến thể này có thể bị nhiễm trùng thứ cấp nghiêm trọng và đáp ứng kém với điều trị, ngay cả với thuốc tiêm và thuốc uống.

Các hành động cần thực hiện ngay hôm nay

Hiện tại chưa có đủ dữ liệu về biến thể PRRSV 1-4-4 L1C này để biết nó sẽ hoạt động như thế nào trong thời gian dài, có tái nhiễm lại đàn lợn hay không hay đàn sẽ ổn định như thế nào. Hy vọng rằng, giống như các dòng PRRSV khác, độc lực sẽ giảm dần.

Hiện tại, các trang trại cần rà soát, cập nhật và thực hiện các quy trình an toàn sinh học. Cải thiện các khu vực chuyển tiếp (khu vực sát trùng trước khi vào khu chuồng nuôi) và thêm các lớp an toàn sinh học cho cả trại lợn nái và khu vực nuôi lợn thịt.  Các trang trại phải xây dựng tường ngăn cách đề phòng các dịch bệnh tràn vào từ bên ngoài, bức tường đó là tường ngăn giữa khu sạch và khu bẩn “ clean/dirty line”. Tất cả các yếu tố nguy cơ lây nhiễm “dirty line” bị loại bỏ và thay vào đó là vệ sinh an toàn “ clean line”, công nhân trong trang trại phải tuân thủ các quy trình an toàn sinh học. Khử trùng các thiết bị mới trước khi đưa vào trang trại và giám sát cẩn thận việc sửa chữa trong chuồng nuôi. Làm sạch và khử trùng xe tải để ngăn ngừa lây nhiễm chéo.  

Nguồn: Pig Health Today